Antik Roma (MÖ753-MS476)

Antik Roma mimarisi… Antik Roma insanları kırsal alanlarda yoksulluk içinde yaşasalarda Roma İmparatorluğu altyapı konusunda muazzam işler yapmışlardır. Şehirlerine su taşımanın yollarını, merkezi ısıtma sistemlerini bulmuşlar; mükemmel akustiğe sahip amfitiyatrolar ve stadyumlar inşa etmişlerdir.

Roma İmparatorluğu’nun Haritası

Antik Roma Mimarisinde Kemer

Romalıların mimariye kattıkları en önemli yapılar kemerlerdir. Kolon-kiriş sistemi sınırlıdır, eğer kolonlar birbirinden çok uzakta olurlarsa kiriş basınç altında kalır ve kırılır. Bu sebeple kemer mimariye yeni bir adım olmuştur. Ağırlıklar basınç ile taşınabilir, bu da daha güçlü kolonlar ve daha kalın duvarları beraberinde getirmektedir.

Kemer formu, kemer taşlarının kavisli olarak veya yarım daire şeklinde yerleştirilmesiyle oluşturulur. Bunu yapmak için ilk önce tahtadan bir karkas (iskelet) inşa edilir, kemer taşları bu kalıba yerleştirilir ve en üstündeki merkezine de bir kilit taşı yerleştirilir.

Antik Roma Mimarisinde Düzen

Klasik mimarlıkta Yunanlılara ek olarak Romalılar iki düzen daha kullanmışlardır. Toscana (Toscania,Tuscan) düzeni ve Kompozit (Composite) düzendir.

Tuskan Düzen

Toskano düzeni (Toscana) genel hatları bakımından Yunan Dor düzenine benzer. Dor düzenine göre daha sadedir ve kapital bulunmaz. Sütunun boyu alt çapının yedi katı olarak hesaplanmıştır. Üst çapı alt çapının yarısı kadardır.

Kompozit Düzen

Kompozit düzen; İyonik düzen ve Korint düzen birleştiren karışık bir düzendir.

5 klasi mimari düzen

5 Klasik Mimari Düzen

Antik Roma Mimarisinde Kullanılan Malzemeler

Roma tuğlası, taşı ve Roma betonu en çok kullanılan malzemelerdir. Roma döneminde tuğla üretiminin aşamaları; hammaddenin bulunur, öğütülür, suyla karıştırılır, kalıplara dökülür, kurutulur, pişirilir, depolanır ve yaşlandırılırdı. Tuğlanın yüksek miktarda kil içermesine dikkat edilirdi. Roma betonu daha önce yıkılmış binaların kalıntıları, seramik karo ve tuğla moloz gibi malzemeler ve harçtan oluşurdu. Bağlayıcı olarak su kullanılırdı. Bunun yanında mermerde kullanılsa da maliyeti diğer malzemelere göre daha fazla olması hasebiyle çok kullanılamazdı.

Roma Betonu

Roma Tuğlası

Antik Roma Mimarisinde Şehir Düzeni

Antik Roma

Şehircilikten evvelki zamanlarda kamusal yapılarının bir bölge içerisinde toplandığı gözlemlenirdi. Sonraki zamanlarda Forum hariç olmakla beraber kamusal yapıları şehirdeki özel yapıların etrafına inşa etmişlerdi. Şehri ziyarete gelen insanlar büyük duvar kapılarından girer girmez sütunlu caddelerden, zafer anıtlarının altından, hamamlar ve tiyatro yapıları ile birlikte farklı uzunluktaki yapıların etrafından yürürlerdi.

Antik Roma Mimarisi Yapı Tipleri

Antik Roma Şehir Düzeni

Arles Amfitiyatrosu

Savaş oyunları ve idamların gerçekleştiği büyük bir amfitiyatrodur. Fransa’nın Arles şehrinde bulunur. 20.000 kapasiteli bu yapıda günümüze kadar boğa güreşleri yapıldı.

Arles Amfitiyatro

Basilica

Antik Roma döneminde mahkeme salonu ve ticari alanları içerisinde bulunduran bu yapılar bir nevi günümüz belediye binası özelliğini taşımaktadır. Kilisenin prototipi niteliği taşıyan bu yapılar Hristiyanlık sonrası dönüştürülerek kilise formuna sokulmuştur.

Basilica

Circus

At yarışlarının yapıldığı büyük alanlar. Hipodromlardan daha büyük yapılardır. En önemli örneği circus maximusdur.

Circus Maximus

Forum

Antik Roma mimarisi ile beraber Romada kullanılan merkezi mekanlı pazar yerleridir aynı zamanda kamusal bir odak noktasıdır. Romada hayat artık dışa açıklıktan içeriye doğru değiştiğinden Antik Romada bulunan bu Pazar yerleri genellikle üstü kapalı olur.Her şehrin kendi forumları bulunur, bu forumların büyüklükleri şehirden şehire değişiklik gösterir.

Forum

Horreum

Antik Roma mimarisinde başta tahıl olmak üzere çeşitli ürünlerin depolandığı  bu alanlar ambar olarak kullanılırdı. İçerisinde bekçilerle korunan bu yapılar yüksek duvarlara ve penceresiz bir yapıya sahipti. Daha sonradan cezaevi olarak da kullanılmıştır.

Horreum

Deniz Feneri

Deniz Feneri

Denize hakim olma isteğinin sonucu olarak yapılan deniz feneridir. (lighthouse)

Thermae (Hamam)

Roma hamamları hijyenin korunması ve sosyalleşme için yapılmış yapılar olsa da içerisinde egzersiz yapılacak ve dinlenilebilecek yerleri de barındırıyordu. Roma’ya ait en önemli yapılardan olan bu hamamlar içerisinde buhar odaları ve soğuk suya atlamak için odalar bulunduruyordu. Bu hamamlara bolca ve devamlı bir şekilde suyun tedarik edilmesini hatta bu suyun ısıtılmasını bile Romalılar bulmuştur. Sıcak buhar ve sıcak su bulunan alanlar caldarium (hot bath), ılık dinlenme odaları olan alanlar tepidarium (warm bath), haç şeklinde tonozlanmış soğuk su bulunan merkezi alana ise frigidarum (cold bath) denirdi. En ünlü hamamları bath of trajan, bath of diocletion, bath of cercalla’dır.

Roma Hamamı

Insula

Durumu iyi olmayan insanların yaşadığı günümüzde apartmanlara tekabül eden yapılardır.

Villa

Roma’da zengin toprak sahiplerinin kırsal alanda yaptıkları konutlardır. İçerisinde Roma bahçeleri olan bu yapıların bahçede zeminleri ise mozaik kaplı olurdu.(köy evi)

Domus

Roma’da özel konutlara verilen isimdir. En küçük evden saraya kadar her boyutta olabilir. En önemli bölümleri atrium ve peristildi.

Domus

İnsula

Villa

Antik Roma mimarisinde yapılar bunlarla sınırlıda değildi. Güç göstergesi olan zafer kemerleri (Triumphal arch), Korint düzende yapılmış tapınaklar, tiyatrolar, dikili taşlar, taş kaplı ve insula cepheli yollar, su kanalları, köprüler, kanallar, sarnıçlar, surlar vb. içerisinde bulundururdu.

Su Kanalı

Zafer Kemeri

Köprü

Hypocaust

Roma mimarisinin en önemli özelliklerinden olan ısıtma sistemine hypocaust denirdi. Bu sistemler döşeme altında bulunur ve buradan bırakılan sıcak hava veya duman üst kısmı ısıtırdı. Bu sisteme en çok hamamlarda rastanıldı.

Hypocaust

Antik Roma Mimarisi Önemli Yapıları

Pantheon

Tüm tanrılara adanmış ve muhteşem bir mimari ve estetik kaygıya sahip bu tapınak, bugüne kadar en iyi korunmuş yapıdır. Daha sonradan kiliseye dönen Pantheon Roma’da bulunan en eski beton kubbeli yapıdır. Kubbenin tam tepesinde bir boşluk bulunur. 43 metre çapındaki bu kubbenin merkezindeki boşluk 2.5 metre civarındadır. Bu boşluğa oculus (göz) denir. Aynı zamanda Pantheon’un yatay ve düşey çapları birbirine eşittir.

Pantheon

Collesseum

Antik Roma mimarisine ait en ünlü ve en büyük amfitiyatrodur. İçerisinde 3 farklı mimari düzeni beraberinde bulundurur. 1.kat düzeni olarak Doric Düzen, 2. Kat düzeni olarak İyonik Düzen, 3.kata Korint Düzen kullanılmıştır. Gladyatörlerin kendir aralarında veya hayvanlarla yaptığı savaşlara sahne oldu. 50.000 kapasiteli bu yapının 80 adet girişi bulunur. Aynı zamanda tribünün seyirciyi güneş ve yağmurdan koruyacak tenteler yerleştirilmiştir. Roma’nın en büyük simgesidir. (Roma gezi rehberimiz buradadır.)

Kolezyum

Antik Roma Mimarisi benzeri yazılar okumak için buraya tıklayabilirsiniz.