İstitaat Ne Demek?
İstitaat Ne Demek?
İstitaat Ne Demek? İstitaat kelimesi sözlükte boyun eğmek, itaat etmek manasına gelen tav’ kökünden türemiş olup, muktedir olmak, güç yetirmek anlamlarına gelmektedir. Kelam terminolojisinde terim olarak ‘kulun fiilini gerçekleştirmesi için gerekli olan vasıtaları kullanarak ihtiyari fiillerini meydana getirmesini mümkün kılan güç’ diye tanımlanır. Zıddı ‘acz’dır.
İstitaat Nedir?
İstitaat kavramı hicri ikinci yüzyıl başlarından itibaren kader meselesi, kulların fiilleri ekseninde tartışılan bir konudur. Bu kavram kelam literatüründe iki anlamda kullanılmıştır.
-
- Fiilin işlenmesini sağlayan vasıtalar. Sünni âlimler kişinin bir fiili gerçekleştirebilmesi için organizmasında o fiile ait yetenek, organın sağlıklı bir şekilde bulunmasını bu terimle ifade etmiş ve bunu selametü-l esbab ve-l alat terimiyle açıklamışlardır. İnsanın ilahi emirlere uymakla yükümlü tutulmasının şartlarından birincisi bu vasıtalara sahip olmasıdır. Bu konumda bulunan kişi fiil konusunda iki zıttan birini tercih edebilir.
- Fiilin gerçekleştirilmesini sağlayan güç. Kavramın asıl manasını teşkil eden bu güç iradesiyle belli bir fiili yapmak isteyen insanda buluna bir sıfattır. Birinci tür istitaatin fiilden önce insanda bulunması konusunda âlimler arasında ihtilaf yoktur. Bunun sebebi bir fiili gerçekleştirmesi için gerekli organı, gücü, yeteneği yoksa o kişiden o fiili gerçekleştirmesini istemek makul olmaz.
Yani fiile ilişkin gücün varlığı konusunda kelam ekollerinde bir farklılık yok. Ancak bu gücün nasıllığı konusunda ekoller ihtilaf etmişlerdir. Burada kavramın fiilden önce mi yoksa işlenme esnasında mı bulunduğu meselesi pek çok konuyla bağlantılıdır. Aslında insan fiili probleminin bir parçasıdır. Mesela Nesefi bundan dolayı Tabsıratü’l Edille fi Usuli’d – Din adlı eserinde istitaat bölümünden hemen sonra fiillerin yaratılışı konusuna geçmiştir. Mezheplerin bu konuya dair görüşleri kader, kulların fiilleri, Allah’ın ilmi ve kudreti, arazlara dair görüşlerine göre şekillenmiştir. İstitaat meselesi sayılan bu konuların bir parçasını teşkil etmiştir. İstitaat konusunda daha detaylı bilgiye bu siteden ulaşabilirsiniz.
İstitaat Ne Demek? benzeri yazılara buradan ulaşabilirsiniz.
