Antik Yunan Mimarisi
Antik Yunan Mimarisi Nedir? (MÖ 900-MS 100)
Antik Yunan Mimarisi Yapı Tipleri
- Tapınaklar
- Açık hava tiyatroları
- Propylon
- Agora
- Stoa
- Bouleuterion
- Türbeler
- Stadyumlar
- Gymnasium (spor okulu)
- Anıtlar
Antik Yunan Mimarisinde Şehir Yapısı
Antik Yunanistan şehir devletleri halinde yönetilmekteydi ve bu şehir devletlerinin her birine “Polis” adı verilmişti. Bu şehir devletlerinin hepsinin kendi öz yönetimleri vardı ve her biri diğerlerinden bağımsızdı. Tepeye veya yükseltilmiş herhangi alana yapılmış şehir yerleşimlerini ifade eden terime “Akropolis” denmekteydi. Tapınaklar (Temple) bu akropolisin üzerine yapılırlardı. Tarım alanları şehrin dışında olur ve şehrin etrafı duvarla çevrilirdi. Her şehrin içinde mutlaka bir tiyatro alanı yer almaktaydı. Konu değinmişken tiyatro ve amfitiyatronun farkını söylemeden geçemeyeceğim. Amfitiyatrolar tam daire iken tiyatrolar yarım daireler olup formları da amaçları gibi farklılık arzetmekteydi.
Not: Eski Yunan ve Anadolu’da amfitiyatro bulunmamaktadır.
Polis’in yapısı
Şehrin içinde bir de Agoralar bulunurdu. Merkezi büyük bir açık alanda bulunan Agoralar, sosyal merkez ve Pazar konumundadır. Çiftçiler ve tacirler ellerindeki ürünleri burada satar, halk ise buluşma noktası olarak bu alanı kullanırlardı.
Agora
Zengin Antik Yunan Evi
Evlerin girişinde büyük ve geniş bir alan bulunmakta ve bütün odaların çıkışı buraya bakmaktaydı. Ev içerisinde ise neredeyse hiç pencere boşluğu olmazdı.
Antik Yunan Mimarisi Tapınak Anlayışı
Megaron Plan Tipi
Megaron, küçük boylu tapınaklarda uygulanan plan türüdür. Girişin hemen iki yanında birer sütun bulunur. İçeriye girildikten sonra girişe açılır ardından tapınağın merkezine gelinir. Merkezde kolonlar ve tanrılarına ait heykeller bulunur ve ibadet için kullanılır.
Megaron Plan
Zemin planında tapınaklara ait “naos “ adı verilen bir oda bulunur. Burada
Peripteros Plan
tanrılara ait heykeller bulunur ve kutsal bir bölümdür. Naos’a girmeden önce “pronaos” denilen bölümden geçilir. Pronaos’un bulunduğu kısım ile diğer kısma simetri sağlayabilmek adına “opisthodomos” bölümleri koyulmuştur. Tek amaç simetriyi bozmamaktır. Bir de bazı tapınaklarda naos’un arkasında bir oda daha olmakta ve bu odaya “adyton” denir. Bu bölüm sadece din görevlilerine açıktır ve başka kimse kullanamaz.
Antik Yunan Mimarisi Tapınak Plan Tipleri
2 kolonlu yapıların ismi distyle’dir. 4 kolonlu ve Vitruvius odalılar, tetrastyle; 6 kolonlu ve Vitruvius odalılar, hexastyle; 8 kolonlular, octastyle; 10 kolonlular, decastyle olarak adlandırılır. Görüldüğü gibi kolon sayıları ile plan tipleri doğrudan ilişkilidir. Ön cephedeki kolon sayıları ile yan cephedeki kolon sayılarının bile bir oranı vardır, bu oran (n : 2n+1) şeklindedir.
Tapınak Planları
Antik Yunan Mimarisinde Yapı
Antik Yunan mimarisinde kolonlar çok önemlidir. Kolonlara ilk başta Mısırdan özenmiş olsalar da sonradan kendilerini geliştirmişlerdir. Yunan Mimarisi stil olarak 3 farklı stile ayrılmıştır. Dor (Doric) düzen, İyon (Ion/Ionic) düzen ve Korint (Corinthian) düzendir. Bu düzenleri anlamak için sadece kolonların üst kısımlarına bakmamız yeterlidir. Dor düzende kolonlar daha sade iken, İyon düzende koç başına benzer bir kapital görülür. Korint düzende ise kendilerini aşmışlardır ve çok süslemeli motiflere yer vermişlerdir. Hemen üstünde abaküs bulunur ve sütun ile arşitravı birbirine bağlar.
Tapınak Tipleri
Friz ve arşitravı bulunduran kısıma saçaklık denir. Saçaklığın en alt kısmı arşitravdır, onun üstünde ise friz bulunur ve genellikle kabartmalarla, heykellerle süslüdür. Frizler triglif ve metoflardan oluşur. Metoflar kabartmalar ve heykellerin bulunduğu kısımdır. Triglifler metofları birbirinden ayırır ve sütunun tam üzerinde bulunurlar. Frizin üstünde ise korniş, pediment (alınlık) ve üst korniş bulunur. Pediment içerisinde büyük kabartmalı heykeller bulunur ve birer efsaneyi sembolize eder.
Tapınak Bölümleri
Örnek Metof
Metofları Alınmış Bir Friz
Antik Yunan Tapınak Plan Tipleri
Günümüzde Antik Yunan mimarisi kalıntılarını bembeyaz görsekte gerçekte öyle değildir. Zamanla kaybolan bu bitkisel boyalar bize bembeyaz eserler bırakmıştır. Gerçekte ise Yunanlılar kırmızı, mavi, beyaz ve altın rengini tercih ederler.
Yunan Tapınak Dekorasyonu
Antik Yunan Tiyatroları
Yunan tiyaroları yarım daire şeklinde olur ve insanların tam oturma alanlarının (theatron) merkezinde bir orkestra, seyircilerin yüzlerini döndükleri yerde ise bir sahne bulunurdu. Giriş ve çıkışlar ise theatron ve sahnenin arasında kalan bölümden gerçekleşirdi.
Antik Yunan Mimarisinde Tiyatrolar
Stoa: Halkın geçmesi için yapılmış kapalı geçitler
Gymnasium: Gençlerin hocalar tarafından spor müsabakalarına hazırladıkları yerlerdir.
Stadyumlar: Spor müsabakalarının düzenlendiği alanlar.
Erechteion: Hem heykel hemde kolon görevi gören bu yapılardır. Genellikle kadın figürleri tercih edilir.
Duvarlar: Düşmanlardan korunma için şehrin etrafını saran uzun ve sağlam yapılardır.
Stoa
Stadyum
Erechteion
Antik Yunanistan Mimarisi Hakkında İlginç Gerçekler
- “Tholos”, Yunanlılar tarafından inşa edilmiş küçük dairesel bir tapınaktı.
- Büyük inşaat projeleri, işçileri ve ustaları yöneten bir mimar tarafından yönetiliyordu.
- Yunan tapınaklarının ve heykellerinin çoğu parlak renklerle boyanmıştır.
- Çatılar genellikle küçük bir eğimle inşa edilmiş ve seramik pişmiş toprak kiremitlerle kaplanmıştır.
- Çoğu tapınak, iki veya üç basamaktan oluşan bir temel üzerine inşa edilmiştir. Bu tapınağı çevreleyen arazinin üzerine çıkarırdı.
Antik yunan mimarisi (Grek Mimarisi) benzer yazıları okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
Boş bir kafa şeytanın çalışma odasıdır.
