DinTarih

Asabiyet ve Günümüze Tezahürleri

Asabiyet Nedir?

 Câhiliye döneminde, kan bağı bulunan akrabanın oluşturduğu topluluğa “asabe”, bu topluluğun bütün fertlerini birbirine bağlayan ve herhangi bir dış tehlikeye karşı koymak veya saldırıda bulunmak söz konusu olduğunda bütün topluluk üyelerinin harekete geçmesini sağlayan birlik ve dayanışma ruhuna da “asabiyet” denilmekteydi.

İbn Haldun için Asabiyet Nedir?

İbn Haldûn ise bu terimi ilk defa sistematik bir şekilde kullanmıştır. Tam bir tanımı bulunmasa da genel itibariyle “cemaat birliği, kan bağı ve sosyal dayanışma” gibi anlamları kasteder. Ona göre asabiyet beşeri dünyanın zulümlerine karşı koyma çabası ve bundan ötürü bir yardımlaşma anlayışıdır. Her türlü alanda bu durumun gerçekleştiğini, dolayısıyla her yeni fikir ya da oluşum da böyle anlayışların vücuda geldiğinden bahsetmektedir.

asabiyet nedir

Asabiyet’in Toplumsal İşlevleri

Cahiliye toplumunun merkezinde yer alan bu anlayış toplum yaşantısını önemli ölçüde etkilemekteydi. İnsanların birbirlerine karşı bütün davranışları kontrol altında aksi durumda kavgalar, savaşlar yaşanmaktaydı.

Herhangi bir hukuk anlayışından mahrum olan Cahiliye toplumu, toplum içinde yaşanan kargaşa durumunda saldırıya maruz kalan tarafın kendi ailesini çağırmasıyla ve bu şekilde maddi ve manevi tazminat ödemesi durumunda problem çözülüyordu. Asabiyet anlayışını Arap şairlerin dizelerinde de görmekteyiz. Nitekim bir şiirde ‘Kardeşim bir topluluğa karşı haksızlık yapınca ben ona yardım etmeyeceksem haksızlığa uğrayınca da yardım etmem’ (Ebü’l-Mehâsin eş-Şeybî, I, 325) dizeleri asabiyet kavramının nasıl cahil bir anlayışa oturtulduğu anlaşılmaktadır. Bir başka şiirde de ‘Senin gerçek kardeşin seninle hareket eder; sen zalim olursan o da seninle zalim olur’ (Ebü’l-Hilâl el-Askerî, I, 58-59) aynı anlayışın tezahürünü görmekteyiz.

İslam ve Asabiyet

 İslam, müminleri kardeş ilan ederek asabiyetin esasını oluşturan soy üstünlüğünü reddetmiştir. Hz. Peygamber döneminde bu anlayış etkisini azaltsa da tamemen ortadan kalkmamıştır. Nitekim Hz. Peygamber bir hadisinde “Asabiyet duygusuyla öfkelenen, asabiyet uğruna savaşırken yahut asabiyet davası güderken körü körüne açılmış bir bayrak altında ölen bir kimsenin ölümü cahiliye ölümüdür” (Müslim, İmâre, 57.) diyerek bu konunun üzerine önemli bir vurgu yapmaktadır.

İslam bizlere düşene yardım etmeyi, olaylara karşı adaletle bakmamız gerektiğini vurgularken aslında bu anlayışın önüne geçmek için bir sistem oturmayı amaçladığı söylenebilir. Nitekim biz davalarımızda, anlaşmazlıklarımızda kendimize yakın gördüğümüz bir insanı ya da bir akrabamızı haksız yere kayırıyorsak veya onun haksız kazanç elde etmesi için elimizden geleni yapıyorsak burada Cahiliye diye nam yapmış toplumdan ne farkımız kalacak ya da kendimizi nasıl cahil olmayan biri olarak tanımlayabileceğiz. Dolayısıyla insanoğlunun yaptığı davranışları yakın bir perspektiften değil de daha üstten seyretmesi gerekli ve ona göre davranışlarını şekillendirmesi gerekmektedir.

Asabiyet ve Günümüze Tezahürleri

Günümüzde toplumların yozlaşmışlığı, saygısızlığı, yalancılığın yayılması, günah sisteminin toplum nezdinde en güvenilir bir hal alması nedeniyle yukarıda bahsettiğimiz anlayışın bütün tezahürlerini görmekteyiz. İnsanların memleketçilik, mezhepçilik gibi unsurlarsa hatta daha basit bir şekilde taraftar oldukları takımlarda bile birbirlerini kayırmaya çalıştıkları görülmektedir. Aslında sözde bu kişiler kendi yerlerini kuvvetlendirmek için bunları yapıyorlar ancak bu durum hiç de öyle olmuyor. Çünkü bir işe liyakat sahibi bir insan gelmediği zaman o iş yürümemekte ve zamanı geldiğinde tökezlemektedir.

asabiyet

Sonuç olarak yaşantılarımızı gözden geçirmekte, başka zamanlarda veya mekanlarda yapılan haksızlıklara bakarken ekşittiğimiz yüzümüzü kendi yaşantımıza çevirerek ne halde olduğumuza bakmalı ve kendi yaşantımızı düzeltmeliyiz. Yoksa çağ hangi çağ olursa olsun cahiliye anlayışı devam edecek ve günü geldiğinde kendi yaptığımız haksızlığı kendimize yapılırken gördüğümüz zaman keşke diyeceğiz ama nafile.

Asabiyet nedir…

“Asabiyet Nedir” benzeri yazıları okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

You may also like

Leave a reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

More in:Din